การระบาดของศัตรูพืช ขึ้นอยู่กับสภาพแวดล้อม โดยเฉพาะในช่วงฤดูฝนจะไม่มีการระบาดของศัตรูพืช โรคหลายโรคก็สามารถระบาดได้ในช่วงนี้ โดยเฉพาะโรคจากเชื้อราที่เกษตรกรจะต้องเฝ้าระวังเป็นพิเศษ โดยเชื้อรานั้นมีขนาดเล็กมากซึ่งไม่สามารถมองเห็นได้ด้วยตาเปล่า วันนี้เราจะมาดูตัวอย่างของแต่ละโรคพืชผ่าน กล้องจุลทรรศน์ ในช่วงหน้าฝนที่ควรระวัง
1.โรคใบจุดและต้นแห้งไหม้ที่เกิดจากเชื้อรา Alternaria brassicae

จัดเป็นเชื้อราที่ระบาดแพร่หลายมากที่สุดชนิดหนึ่ง ก่อให้เกิดโรคกับพืชต่างๆ มากมาย โดยเฉพาะผักต่างๆ โดยเราสามารถตัดชิ้นส่วนพืชและนำไปส่องดูด้วยกล้องจุลทรรศน์ที่มีกำลังขยายสูง เพื่อป้องกันก่อนที่เชื้อราจะแพร่ระบาดได้

เป็นเชื้อราใน Class Deuteromycetes ขยายพันธุ์แบบไม่ใช้เพศโดยการเกิดสปอร์ ซึ่งมีท้ายป้านปลายเรียวมนคล้ายพินโบว์ลิ่ง มีผนังกั้นทั้งตามยาวและตามขวางแบ่งออกเป็นเซลล์ย่อยๆ หลายเซลล์
สปอร์พวกนี้เมื่อแก่ก็จะหลุดออกจากก้านปลิวไปตาม ลม นํ้า หรือติดไปกับเครื่องมือ เครื่องใช้ แมลง สัตว์ และมนุษย์ ทำให้ระบาดแพร่กระจายไปได้เป็นระยะทางไกล เมื่อตกลงบนพืช สิ่งแวดล้อมเหมาะสม ทุกเซลล์ที่มีอยู่ในแต่ละสปอร์ก็จะงอก germ tube ออกมาได้หนึ่งอันเมื่อเข้าไปในพืช แล้วก็จะก่อให้เกิดอาการโรคขึ้นได้ ภายใน 2-14 วัน ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับชนิดของผักที่มันเข้าทำลาย

อาการของโรค โดยโรคนี้พบมากบนใบแก่ เริ่มแรกจะเป็นจุดสีม่วงอมน้ำตาลที่ใบ กลางแผลเนื้อเยื่อแห้งเป็นสีน้ำตาลอ่อน และมักจะมีเชื้อราเป็นผงสีดำขึ้นบาง ๆ ของแผลมีสีม่วงเห็นได้ชัดเจน ถ้าสภาพแวดล้อมเหมาะสม ขนาดแผลจะขยายกว้างขึ้น แผลอาจจะรวมกันเป็นแผลใหญ่ทำให้เกิดอาการใบแห้งเชื้อราที่ทำให้เกิดโรคใบจุด สามารถอาศัยอยู่ในซากพืช และในดินได้ดี หรือติดมากับเมล็ดพันธุ์ได้ สปอร์จะแพร่ระบาดได้ดีไปกับลม น้ำฝน และดิน น้ำที่ใช้ในระบบพ่นฝอย ช่วยให้โรคระบาดได้เร็วขึ้น นอกจากนี้วัชพืชที่อยู่รอบๆแปลงปลูก จะเป็นแหล่งหลบอาศัยของเชื้อใบจุดได้
2.โรคราสนิมขาวในผัก เกิดจากเชื้อรา Albugo Candida
อาการของโรค มีจุดสีเหลืองซีดด้านบนของใบ ด้านใต้ใบตรงกันข้ามจะเป็นตุ่มนูนเล็ก ๆ ขนาด 1-2 มิลลิเมตร อาจพบลักษณะปุ่มปม หรือบวมพองโตขึ้นในส่วนของก้านใบและลำต้น

เป็นราชั้นต่ำใน Class Oomycetes ที่เป็นสาเหตุของโรคในผักชนิดต่างๆ ความชื้นคือสิ่งจำเป็นที่เชื้อราประเภทนี้ต้องการ ทั้งในการ สร้างสปอร์และการเกิดเซลล์ที่เคลื่อนไหว (swarm cell) เพื่อให้ครบวงจรชีวิตของมัน พบว่าโรคนี้มักจะเกิดระบาดและทำความเสียหายรุนแรงในฤดูฝนหรือในช่วงที่หมอกน้ำค้างจัด สำหรับอุณหภูมิก็ปรากฏว่าเชื้อนี้มีการตอบสนองต่อการเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิที่ค่อนข้างไว
3.โรคราน้ำค้าง เกิดจากเชื้อรา Peronospora parasitica
อาการของโรค โรคจะเกิดเป็นกับผักได้ทุกระยะการเจริญเติบโตตั้งแต่เริ่มงอกจากเมล็ดจนกระทั่งโตเป็น
ต้นแก่ อาการเริ่มแรกจะเกิดขึ้นที่ด้านใต้ใบโดยจะสังเกตเห็นกลุ่มผงสีขาวหรือเทาของสปอร์และเส้นใยของเชื้อว่าเกิดขึ้นเป็นกลุ่มๆ ต่อมาด้านหลังใบตรงที่เดียวกันก็จะเกิดแผลสีเหลืองๆ เนื่องมาจากเซลล์ตายขึ้น
และเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาลในที่สุด
เป็นราใน Class Phycomycetes ลักษณะเส้นใยเป็นท่อ ยาวไม่มีผนังกั้น เมื่อเข้าทำลายพืชจะอยู่ระหว่างเซลล์ แล้วสร้างอวัยวะที่เรียกว่า haustoria ซึ่งทำหน้าที่คล้ายรากส่งเข้าไปดูดอาหารภายในเซลล์พืช

เชื้อ Peronospora parasitica เป็น obligate parasite เจริญไต้เฉพาะบนพืชที่มีชีวิตเท่านั้นและพบว่ามีอยู่หลายraces ซึ่งแต่ละ race ก็จะมี host เชื้อนี้จะเจริญเติบโตและระบาด ทำความเสียหายรุนแรง ในขณะที่อากาศมีความชื้นสูงและอุณหภูมิต่ำ เช่นในระยะที่มีหมอกจัด ฝนปรอย หรือน้ำค้างจัด อุณหภูมิระหว่าง 16-24°ซ.
4.โรคเหี่ยว เกิดจากเชื้อรา Fusarium oxysporum
อาการของโรค เกิดอาการเหี่ยวอย่างช้า ๆ ใบที่อยู่โคนต้นเปลี่ยนเป็นสีเหลือง และร่วง ต่อมาใบจะเหี่ยวทั้งต้น เมื่อผ่าลำต้นบริเวณเหนือระดับดินตามยาวจะพบว่าท่อน้ำท่ออาหารเป็นสีน้ำตาล การผิดปกติของท่อน้ำท่ออาหารนี้จะลงไปถึงส่วนรากด้วย พริกที่เป็นโรคนี้ขั้นสุดท้ายจะแห้งตาย
เส้นใยเชื้อราไม่มีสี เปลี่ยนเป็นสีเหลืองอ่อนเมื่ออายุมากขึ้น บางสภาพอาจเป็นสีชมพูอ่อนหรือม่วง เชื้อสร้างสปอร์แบบไม่ใช้เพศได้ 3 ชนิด
TIPS : เราสามารถเปลี่ยนฟิลเตอร์กล้องจุลทรรศน์เป็นสีน้ำเงินเพื่อให้มองเห็นได้ชัดเจนมากขึ้น
5.โรคเน่าคอดิน เกิดจากเชื้อรา Phytophthora sp. หรือ Pythium sp.
อาการของโรค เป็นโรคที่เกิดขึ้นเฉพาะในแปลงต้นกล้า เนื่องจากการหว่านเมล็ดที่แน่นทึบ อับลม และต้นเบียดกันมาก เนื้อเยื่อตรงแผลจะเน่าและแห้งไปอย่างรวดเร็ว ถ้าถูกแสงแดดทำให้ต้นกล้าหักพับ ต้นเหี่ยวแห้งตายในเวลารวดเร็ว

เชื้อมีเส้นใยสีขาว แตกกิ่งก้าน สร้าง sporangia บน sporangiophores ในการขยายพันธุ์แบบไม่ใช้เพศ โดยให้กำเนิด zoospores ภายใน และสร้าง oospore จากการผสมของ antheridium อวัยวะเพศผู้ และ oogonium อวัยวะเพศเมียซึ่งมีรูปแบบ globose เชื้อราอยู่ข้ามฤดูในรูปของ oospores กับในรูปของเส้นใยที่อยู่ในพืชที่เป็นโรค เมื่อสภาพความชื้นเหมาะสมก็จะเกิด sporangia ให้ zoospores ที่เคลื่อนที่ในนํ้า หรือกระเด็นไปกับฝน แล้วไปงอกเข้าทำลายพืชต่อไป
-------------------------------------------------