เจาะลึกกล้องจุลทรรศน์ : คู่มือเบื้องต้น สำหรับนักวิทยาศาสตร์รุ่นเยาว์

8. ไดอะแฟรม (Diaphragm) หรือ Iris Diaphragm :

• ตำแหน่ง : มักจะอยู่ภายใน Condenser หรือใต้ Condenser
• หน้าที่ : ควบคุมปริมาณของแสงที่ผ่าน Condenser ไปยังตัวอย่าง
• หลักการทำงาน : ปรับขนาดรูเปิดของ Diaphragm จะสามารถควบคุมปริมาณแสงที่ส่องผ่านวัตถุ ช่วยปรับความสว่างและความคมชัดของภาพได้
• การปรับ : มักจะมีคันโยก หรือวงแหวน สำหรับปรับขนาดรูเปิดของ Diaphragm

9. ปุ่มปรับภาพละเอียด (Fine Focusing Knob) :

• ตำแหน่ง : มักอยู่ติดกับปุ่มปรับภาพหยาบ
• หน้าที่ : ปรับโฟกัสภาพในระยะห่างเล็กน้อย เพื่อให้ได้ภาพที่คมชัดที่สุด
• หลักการทำงาน : เมื่อหมุนปุ่มนี้ แท่นวางวัตถุจะเคลื่อนที่ขึ้น-ลงในระยะที่น้อยมาก ทำให้สามารถปรับโฟกัสภาพได้อย่างละเอียดและแม่นยำ

10. ปุ่มปรับภาพหยาบ (Coarse Focusing Knob) :

• ตำแหน่ง : มักอยู่ด้านข้างของ Arm หรือ Base
• หน้าที่ : ปรับโฟกัสภาพในระยะที่ห่างมากๆ อย่างรวดเร็ว
• หลักการทำงาน : เมื่อหมุนปุ่มนี้ แท่นวางวัตถุจะเคลื่อนที่ขึ้น-ลงในระยะที่ค่อนข้างมาก ทำให้สามารถปรับโฟกัสภาพได้อย่างรวดเร็ว 

11. แหล่งกำเนิดแสง (Light Source) :

• ตำแหน่ง : อยู่ใต้ Condenser / Stage หรือติดอยู่บน Base
• หน้าที่ : ให้แสงสว่าง สำหรับส่องผ่านวัตถุที่กำลังศึกษา
• หลักการทำงาน : สร้างแสงสว่างที่จำเป็น สำหรับการมองเห็นวัตถุผ่านกล้องจุลทรรศน์ อาจเป็นหลอดไฟ LED หรือกระจกสะท้อนแสง

12. แขน (Arm) :

• ตำแหน่ง : เชื่อมต่อระหว่าง Base กับส่วนประกอบด้านบนของกล้อง
• หน้าที่ : ใช้เป็นที่จับสำหรับเคลื่อนย้ายกล้อง และเป็นโครงสร้างหลักที่เชื่อมต่อกับส่วนประกอบต่างๆ

13. ฐาน (Base) :

• ตำแหน่ง : ส่วนล่างสุดของกล้อง ทำหน้าที่รองรับส่วนประกอบอื่นๆ ทั้งหมด
• หน้าที่ : ให้ความมั่นคง และเสถียรภาพกับตัวกล้อง ไม่ล้มง่าย

สรุปหลักการทำงาน

• แสงจากแหล่งกำเนิดแสง จะถูกส่งผ่าน Condenser โดยมี Diaphragm ควบคุมปริมาณและทิศทางของแสง
• แสงจะส่องผ่านวัตถุที่อยู่บนแท่นวางวัตถุ
• เลนส์ใกล้วัตถุ จะขยายภาพของวัตถุ และส่งภาพนั้นผ่านลำกล้องไปยังเลนส์ใกล้ตา
• เลนส์ใกล้ตา จะขยายภาพอีกครั้ง ทำให้มองเห็นรายล ะเอียดของวัตถุได้ชัดเจน
• ปุ่มปรับโฟกัส จะช่วยปรับระยะห่างระหว่างเลนส์ใกล้วัตถุกับวัตถุ เพื่อให้ได้ภาพที่คมชัดที่สุด

หมายเหตุ : ส่วนประกอบและหลักการทำงาน อาจแตกต่างกันเล็กน้อยในกล้องจุลทรรศน์แต่ละรุ่น

การใช้งานกล้องจุลทรรศน์

• เตรียมแผ่นสไลด์ : วางสไลด์ที่มีตัวอย่างลงบนแท่นวางวัตถุ แล้วยึดสไลด์ด้วยที่หนีบสไลด์ โดยการเตรียมสไลด์ ได้แบ่งออกเป็น 2 ประเภทหลัก คือ
  • สไลด์ชั่วคราว (Wet mount) : สำหรับตัวอย่างที่มีชีวิต หรือตัวอย่างที่ต้องการศึกษาการเคลื่อนไหว เช่น เซลล์เม็ดเลือดแดง สาหร่าย หรือโปรโตซัว
  • สไลด์ถาวร : สำหรับเก็บรักษาตัวอย่างไว้ศึกษาในระยะยาว ตัวอย่างจะถูกยึดติดกับสไลด์และปิดด้วยกระจกปิดสไลด์ โดยมีการย้อมสีเพื่อเพิ่มความชัดเจนของโครงสร้าง
• เลือกกำลังขยาย : หมุนแผ่นหมุนเลนส์ใกล้วัตถุ เพื่อเลือกเลนส์ที่มีกำลังขยายที่เหมาะสมกับเลนส์ใกล้ตา
  • ให่ใช้กำลังขยายต่ำสุดก่อนเสมอ เพื่อสำรวจภาพรวมและป้องกันเลนส์ชนกับวัตถุ จากนั้นค่อยๆปรับไปที่กำลังขยายที่สูงขึ้นตามลำดับ
  • ข้อควรจำ : หากใช้เลนส์กำลังขยาย 100x ควรใช้งานร่วมกับ Immersion Oil หรือ น้ำมันหักเหแสงสูงชนิดพิเศษ
• ปรับโฟกัส : ใช้ปุ่มปรับภาพหยาบเพื่อปรับภาพให้ปรากฏขึ้นคร่าวๆ จากนั้นใช้ปุ่มปรับภาพละเอียดเพื่อปรับภาพให้ชัดเจน
• ปรับแสง : ปรับไดอะแฟรมเพื่อควบคุมปริมาณแสงที่ส่องผ่านวัตถุ

วิธีใช้น้ำมันอิเมอร์ชั่น กับ เลนส์ใกล้ตถุ 100x
ควรใช้ออยล์ร่วมกับเลนส์ใกล้วัตถุกำลังขยาย 100x เพื่อให้ได้ภาพที่มีความละเอียดและชัดเจนสูงสุด การทำความเข้าใจหลักการและวิธีการใช้ จะช่วยให้คุณสามารถใช้งานกล้องจุลทรรศน์ได้อย่างถูกต้อง และมีประสิทธิภาพ

1. ปรับโฟกัส : ปรับโฟกัสด้วยเลนส์ใกล้วัตถุกำลังขยายต่ำสุด โดยไล่ลำดับการปรับโฟกัสไปจนถึงเลนส์ 40x 
2. หมุนเลนส์ : หมุนเปลี่ยนเลนส์กำลังขยายจาก 40x เป็น 100x โดยยังไม่ต้องให้เลนส์สัมผัสกับแผ่นสไลด์
3. หยดน้ำมัน : หยดน้ำมันอิเมอร์ชั่นลงบนสไลด์ จากนั้นค่อยๆ หมุนเลนส์ 100x มาที่แผ่นสไลด์จนเลนส์สัมผัสกับน้ำมัน 
4. ปรับโฟกัส : ค่อยๆ ปรับโฟกัสด้วยปุ่มปรับละเอียด จนได้ภาพที่ชัดเจน

ข้อควรระวัง

• ต้องใช้น้ำมันอิเมอร์ชั่นชนิดพิเศษสำหรับเลนส์กล้องจุลทรรศน์เท่านั้น ห้ามใช้น้ำมันชนิดอื่น
• หลังจากใช้งานเสร็จ ควรทำความสะอาดเลนส์และสไลด์ด้วยน้ำยาทำความสะอาดเลนส์โดยเฉพาะ และเช็ดให้แห้ง
• ระวังอย่าให้เลนส์สัมผัสกับวัตถุแข็งหรือสิ่งสกปรก
• ห้ามใช้เล็บหรือวัตถุแข็งขูดเลนส์
• เมื่อไม่ได้ใช้งาน ควรเก็บกล้องจุลทรรศน์ไว้ในที่แห้ง และปราศจากฝุ่น
• ขณะใช้งาน ควรระมัดระวังไม่ให้เลนส์สัมผัสกับน้ำมันหรือสารเคมีอื่นๆ

การทำความเข้าใจส่วนประกอบต่างๆ ของกล้องจุลทรรศน์ จะช่วยให้เราสามารถใช้งานได้อย่างถูกต้องและมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น และสามารถนำไปประยุกต์ใช้ในการศึกษาทางวิทยาศาสตร์ได้อย่างหลากหลาย

หมายเหตุ : บทความนี้เป็นเพียงข้อมูลเบื้องต้นเกี่ยวกับกล้องจุลทรรศน์แบบใช้แสง หากต้องการข้อมูลเพิ่มเติม สามารถค้นหาจากแหล่งข้อมูลอื่นๆ ได้

กล้องจุลทรรศน์ ราคาอยู่ที่เท่าไหร่? << เช็คเลย

ราคาของกล้องจุลทรรศน์นั้น ขึ้นอยู่กับประเภท คุณสมบัติ และแบรนด์ ซึ่งโดยทั่วไปแล้ว กล้องไมโครสโคปแบบใช้แสง จะมีราคาเริ่มต้นที่หลักพันบาท ไปจนถึงหลักหมื่นบาท 

หากคุณสนใจศึกษาเพิ่มเติมเกี่ยวกับกล้องจุลทรรศน์ หรือต้องการคำแนะนำในการเลือกซื้อ กล้องจุลทรรศน์ ที่ตรงกับความต้องการของคุณ สามารถติดต่อสอบถามมาได้ที่นี่ 👇