มือใหม่หัดใช้กล้องดูดาว : สิ่งที่ควรรู้ ก่อนเลือกซื้อกล้องดูดาว

การดูดาว เป็นกิจกรรมยามว่างที่ใครหลายๆ คนอาจคิดว่าน่าสนุก และชวนให้ตื่นเต้น ในยามค่ำคืนที่ดาวนับล้านดวงแข่งกันส่องแสงระยิบระยับ

ซึ่งการคิดเช่นนี้ก็ไม่ผิดเลยสักนิดสำหรับนักดูดาวตัวยง แต่ต้องขอบอกไว้ก่อนเลยว่า หากคุณดูดาวด้วยกล้องดูดาวเป็นครั้งแรกในชีวิต คุณอาจไม่ได้คิดแบบนี้ถ้าได้มาลองสัมผัสกับการหาดาวผ่านกล้องในสถานการณ์จริง เรียกได้ว่าอาจจะต้องเปลี่ยนความคิดกันเลยทีเดียว ซึ่งสิ่งที่สำคัญที่สุดที่นักดูดาวมือใหม่แกะกล่องอาจจะต้องเจอปัญหาก็คือ การหาดาวไม่เจอ ยุงกัด และต้องปวดเมื่อยเนื้อตัวเป็นชั่วโมงโดยที่ไม่ได้อะไรเป็นชิ้นเป็นอัน ซึ่งสิ่งนี้เป็นที่น่าท้อใจและทำให้เราหมดไฟไปได้อย่างรวดเร็ว ดังนั้น สิ่งที่ต้องเตรียมใจสำหรับนักดูดาวมือใหม่ก็คือ คุณต้องมีความอดทนมากพอ แต่จะเป็นความอดทนในระดับไหนนั้น อันดับแรก คุณต้องมีความรู้และมีสิ่งที่ควรทำมากมายก่อนเริ่มเล็งหาดาวสักดวงด้วยกล้องดูดาวตัวแรกของคุณ



เพื่อให้ประสบการณ์การดูดาวครั้งแรกผ่านกล้องของคุณเป็นที่น่าประทับใจ ในบทความนี้ เราจะมาแนะนำวิธีการเลือกซื้อกล้องดูดาวที่เหมาะสมและมีประสิทธิภาพสูงสุดในการใช้งานครั้งแรก ซึ่งคุณสมบัติคร่าวๆ ที่พอจะบอกคุณภาพการส่องดาวให้คุณได้ก็คือ ความยาวโฟกัส และ ขนาดหน้าเลนส์ ของกล้องดูดาว

สิ่งที่ควรพิจารณาก่อนซื้อกล้องดูดาว

1. กำลังขยาย (Magnicifation)

ผู้ใช้งานมือใหม่ มักมีความเข้าใจผิดในเรื่องของกำลังขยาย ที่ว่ากำลังขยายยิ่งสูงยิ่งดี แต่ในความเป็นจริงแล้ว กำลังขยายไม่ได้การันตีว่าคุณจะได้ภาพที่ดีแต่อย่างใด ในทางกลับกัน กำลังขยายที่สูงเกินความจำเป็น จะทำให้ได้ภาพที่เบลอ มืด และเกิดการสั่นไหวได้ง่ายมาก ปรับยังไงภาพก็ไม่โฟกัส เนื่องจากกำลังขยายเกินกว่าที่หน้าเลนส์จะรับไหว

นอกจากนี้ การดูดาวในครั้งแรกสำหรับมือใหม่ ควรเริ่มต้นด้วยกำลังขยายที่ไม่สูงมากแค่หลักสิบก็เพียงพอให้สามารถมองเห็นพื้นผิวดวงจันทร์ได้คร่าวๆ แล้ว แต่หากต้องการใช้กำลังขยายที่สูงตั้งแต่หลักร้อยขึ้นไป กล้องดูดาวของคุณจะต้องมีขนาดหน้าเลนส์ที่ใหญ่พอที่จะรองรับกำลังขยายสูงๆ นั้นด้วยเช่นกัน

2. ขนาดหน้าเลนส์ หรือ เลนส์ใกล้วัตถุ (Objective Lens : Aperture)

สิ่งที่จะทำให้ได้ภาพที่ดีหรือสว่างมากพอ ก็คือ ขนาดหน้าเลนส์ โดยยิ่งหน้าเลนส์มีขนาดใหญ่ ความสามารถในการรวมแสงก็จะยิ่งมาก ภาพที่ได้ก็จะยิ่งสว่าง ทำให้มองเห็นวัตถุในห้วงอวกาศลึกได้ดี และหากหน้าเลนส์มีขนาดใหญ่ ก็จะสามารถนำไปปรับใช้เป็นกำลังขยายที่สูงมากๆ ได้ 

ดังนั้น ไม่ใช่ว่ากำลังขยายไม่สำคัญ แต่ต้องดูขนาดหน้าเลนส์เป็นหลัก เพื่อให้ได้ภาพที่สว่างและคมชัด และถ้าหากว่าใช้กำลังขยายที่สูงเกินที่หน้าเลนส์จะรับได้ ภาพที่ได้ก็จะมืด เบลอ ไม่โฟกัส

• กำลังขยายที่เหมาะสม ที่กล้องดูดาวแต่ละตัวสามารถทำได้ ไม่ควรเกิน 50 - 60 เท่า ของขนาดหน้าเลนส์ใกล้วัตถุ " ในหน่วยนิ้ว " หรือ ประมาณ 2 เท่า ของขนาดหน้าเลนส์ใกล้วัตถุ " ในหน่วยมิลลิเมตร " 
• เช่น ขนาดหน้าเลนส์ 114 mm แปลงเป็นหน่วยนิ้วที่ประมาณ 4.49 นิ้ว ก็จะได้กำลังขยายสูงสุดที่กล้องสามารถทำได้ก็คือประมาณ 225 - 296 เท่า นั่นเอง
  

3. ความยาวโฟกัส (Objective Lens : Focal Length)

นอกจากขนาดหน้าเลนส์ที่เป็นตัวกำหนดกำลังขยายสูงสุดที่กล้องแต่ละตัวจะทำได้แล้ว ความยาวโฟกัสของกล้อง ก็เป็นอีกสิ่งสำคัญที่ช่วยให้เราสามารถคำนวณกำลังขยายได้ว่า เลนส์ใกล้ตาที่เรามีอยู่ เมื่อนำมาใช้แล้ว จะทำให้ได้กำลังขยายที่เท่าใดบ้าง

• สูตร : กำลังขยาย = ความยาวโฟกัสหน้าเลนส์ หารด้วย ความยาวโฟกัสเลนส์ใกล้ตา
  

หากว่าเราต้องการส่องดาวด้วยกำลังขยายสูง แล้วเราก็มีกล้องที่หน้าเลนส์ใหญ่แล้ว แต่ถ้าความยาวโฟกัสของตัวกล้องตัวนั้นไม่ได้ยาวมาก เราจึงใช้เลนส์ใกล้ตาที่มีความยาวโฟกัสสั้นมากๆ เพื่อให้ได้กำลังขยายสูงๆ ภาพที่ได้ก็จะแคบ มืด และสั่นไหวได้ง่ายมากๆ และด้วยความที่ภาพมันแคบมากๆ เมื่อส่องด้วยตาก็จะทำให้มองยากและปวดตาสุดๆ ดังนั้น การเลือกใช้เลนส์ใกล้ตาก็สำคัญ และยังสามารถใช้ Barlow Lens ร่วมกับเลนส์ใกล้ตา เพื่อให้ได้ภาพที่ไม่แคบจนเกินไปได้อีกด้วย

• เช่น กล้องดูดาวที่มีความยาวโฟกัส 1000 mm หากใช้ร่วมกับเลนส์ใกล้ตา 4 mm จะได้กำลังขยาย 250 เท่า หรือ ใช้ร่วมกับเลนส์ใกล้ตา 10 mm + Barlow Lens 2x ก็จะได้กำลังขยายที่ 200 เท่า ถึงแม้ว่ากำลังขยายจะน้อยกว่า แต่ได้ประสบการณ์การส่องดาวที่ดีกว่าแน่นอน หรือ หากเป็นการส่องดวงจันทร์ แค่ใช้เลนส์ใกล้ตา 10 mm ได้กำลังขยาย 100 เท่า ก็เพียงพอแล้ว

ดังนั้น ในกรณีของมือใหม่ การเริ่มต้นด้วยกล้องดูดาวที่ไม่ใหญ่มาก หลักพัน-หมื่นต้นๆ ก็เพียงพอให้ได้ชื่นชมดวงจันทร์ ดาวเคราะห์ หรือกลุ่มดาวบนท้องฟ้าได้แล้ว ในส่วนของกำลังขยายที่สูงมากนั้นยังไม่ค่อยจำเป็น เพราะการส่องดาวเคราะห์ด้วยกำลังขยายที่สูงมากๆ ก็ไม่สามารถทำให้เรามองเห็นไปถึงรายละเอียดพื้นผิวของดาวดวงนั้นเหมือนการส่องดวงจันทร์อยู่ดี

หรือการส่องกาแล็กซี่ เนบิวลา เช่น Orion Nebula ในกลุ่มดาวนายพราน ใช้แค่กล้องหน้าเลนส์กว้างๆ และใช้กำลังขยายแค่พอเหมาะ 100 เท่า ก็เพียงพอแล้ว สำคัญแค่หน้ากล้องต้องใหญ่ เพื่อให้รวมแสงได้ดีเท่านั้นเอง ( แต่ก็ขึ้นอยู่กับว่าสถานที่ที่เราส่อง มีแสงรบกวนจากสภาพแวดล้อมด้วยหรือเปล่า ) หรือ ถ้าใช้กำลังขยายสูงๆ ไปเลยก็ได้เหมือนกัน ถ้าหน้าเลนส์กล้องดูดาวของคุณใหญ่พอที่จะเก็บแสงได้ดี เนื่องจากยิ่งกำลังขยายสูง ภาพก็จะยิ่งมืดลงนั่นเอง การที่มีหน้าเลนส์ใหญ่จึงเป็นสิ่งที่สำคัญมาก 

และความคาดหวังของภาพที่ตาเราจะมองเห็นผ่านเลนส์กล้องดูดาวนั้น อาจต้องทำความเข้าใจกันสักนิดว่าภาพที่เห็นจริงๆ จะไม่ได้มีสีสันอลังการเหมือนภาพถ่ายที่เราเห็นกันทั่วไป เนื่องจากตาเราไม่สามารถเก็บสีสันในที่มืดได้ขนาดนั้นถึงแม้ว่าจะมองผ่านกล้องดูดาวแล้ว โดยเฉพาะวัตถุท้องฟ้าลึกอย่างกาแล็กซี่ เนบิวลาต่างๆ แต่ในส่วนของดาวเคราะห์ที่เรารู้จักกันดีเหล่านั้น จะเห็นเป็นสีสันหรือลายผิวของตัวดาวได้ชัดเจนกว่า เนื่องจากอยู่ใกล้กับโลกของเรา



ภาพสวยๆ ที่เราเห็นกันก็มาจากการถ่ายภาพด้วยกล้องต่างๆ ที่ก็ต้องมีการปรับตั้งค่า หรือ เปิดรับแสงนานๆ ก่อน Shutter กว่าจะได้ภาพสวยๆ ออกมาให้เราได้ชื่นชมกัน ซึ่งขั้นตอนการถ่ายภาพก็ต้องอาศัยความอดทน อุปกรณ์ และความเชี่ยวชาญที่เกิดจากการทดลองทำซ้ำๆจนจับทางได้เช่นกัน

4. วัตถุประสงค์ในการใช้งาน

แน่นอนว่า ก่อนเลือกซื้อกล้องดูดาวในงบประมาณที่คิดไว้แล้ว หากดูขนาดหน้าเลนส์เป็นหลักว่าต้องใหญ่แล้ว แต่จะรู้ได้อย่างไรว่าต้องใหญ่แค่ไหนถึงจะเพียงพอและเหมาะสมกับการใช้งานของเรา ก็ต้องมาพิจารณากันอีกทีว่าต้องการใช้ดูอะไรเป็นหลัก ดังนี้

• ดูดาวเคราะห์และดวงจันทร์ : หากคุณต้องการที่จะสังเกตดาวเคราะห์ในระบบสุริยะ เช่น ดาวศุกร์ ดาวเสาร์ หรือดูบริวารของดาวพฤหัสบดี กล้องดูดาวที่มีหน้าเลนส์ไม่กว้างมากประมาณ 50 - 70 mm ก็สามารถที่จะมองเห็นดาวเคราะห์เป็นรูปทรงชัดเจนกว่ามองด้วยตาเปล่าแล้ว
• ดูวัตถุท้องฟ้าลึก (Deep Sky Objects) : การสำรวจวัตถุบนท้องฟ้าที่อยู่ไกลออกไปมากๆ เช่น เนบิวลา กาแล็กซี หรือกระจุกดาวต่างๆ คุณอาจต้องใช้กล้องดูดาวที่มีขนาดหน้าเลนส์ใหญ่พอที่จะมองเห็นได้
  • หากมีงบจำกัด สามารถเริ่มต้นใช้กล้องที่มีหน้าเลนส์ 80 mm ก็จะสามารถมองเห็นกาแล็กซี่หรือเนบิวลาใกล้ๆ ได้ เช่น กาแล็กซีแอนโดรเมดา ที่สามารถมองเห็นได้ง่ายที่สุดในบรรดากาแล็กซี่อื่นๆ
  • หากต้องการสำรวจวัตถุในห้วงอวกาศลึกที่มีความสว่างน้อย หรืออยู่ไกลออกไปมากๆ ควรเริ่มต้นใช้กล้องดูดาวที่มีหน้าเลนส์ตั้งแต่ 6 นิ้ว หรือ 150 mm ขึ้นไป
• ดูดาวทั่วไป : หากต้องการเพียงแค่ดูดาวต่างๆ บนท้องฟ้าเพื่อความเพลิดเพลินและชัดกว่ามองด้วยตาเปล่า อาจเริ่มต้นด้วยการใช้กล้องส่องทางไกลสองตาที่มีขนาดหน้าเลนส์ 50 mm ขึ้นไป ถ้าไม่มั่นใจว่าจะส่องดาวได้ดีมั้ย ให้เลือกกล้องส่องทางไกลรุ่นที่เคลมว่าส่องดาวได้ เช่น Celestron SkyMaster

นอกจากนี้ การที่เราจะดูดาวเคราะห์ต่างๆ ด้วยกล้องที่มีหน้าเลนส์ขนาดไหนก็ตาม ควรจะต้องเป็นช่วงที่ดาวเคราะห์ดวงนั้นมีวงโคจรมาอยู่ใกล้โลกที่สุด เพื่อให้สามารถมองเห็นได้ง่ายและชัดเจนที่สุด

5. ประเภทของกล้องดูดาว (Types of Telescopes)

กล้องดูดาวแต่ละประเภทจะให้ภาพกลับหัวและกลับซ้าย-ขวา ดังนั้น ขณะส่องภาพและหมุนกล้องตามดาวไปด้วย อาจทำให้เกิดการสับสนได้ง่าย โดยกล้องดูดาวที่ใช้งานกันทั่วไป จะมีหลักๆ อยู่ 3 ประเภท ดังนี้

• กล้องโทรทรรศน์แบบหักเหแสง (Refracting Telescope) : ใช้เลนส์นูนที่หน้ากล้องในการวมแสง ก่อนส่งไปยังเลนส์ใกล้ตา
  • ส่วนใหญ่จะมีหน้ากล้องที่ไม่กว้างมาก และเป็นทรงเรียวยาว น้ำหนักเบา
  • มีราคาถูกที่สุด เนื่องจากผลิตได้ง่ายที่สุดใน 3 ประเภท
  • เหมาะสำหรับส่องดาวเคราะห์ ดวงจันทร์ หรือดาวฤกษ์ที่สว่างมากๆ

• กล้องโทรทรรศน์แบบสะท้อนแสง (Reflecting Telescope) : ใช้กระจกเว้าในการรวมแสงและกระจกเงาแบนขนาดเล็กในการสะท้อนแสงไปยังเลนส์ใกล้ตา
  • มักมีหน้ากล้องที่กว้างกว่าแบบหักเหแสง และเป็นทรงป้อมๆ ไม่ยาวมาก
  • เนื่องจากมีหน้าเลนส์ที่กว้าง ก็จะได้ภาพที่สว่างและคมชัดกว่าแบบหักเหแสง
  • สามารถส่องเห็นรายละเอียดของดาวเคราะห์ที่ชัดเจนขึ้นได้ เช่น วงแหวนดาวเสาร์
  • เหมาะสำหรับส่องดาวฤกษ์ ดาวเคราะห์ ดวงจันทร์ กาแล็กซี่ เนบิวลา ฯลฯ

• กล้องโทรทรรศน์สะท้อนแสง แบบผสม (Catadioptric / Cassegrain Telescope) : ใช้กระจกเว้าในการรวมแสงและกระจกนูนในการสะท้อนแสงไปยังเลนส์ใกล้ตา โดยจะมีประเภทย่อยที่เป็นที่นิยมที่สุด คือ Schmidt–Cassegrain และ Maksutov–Cassegrain
  • เป็นทรงสั้นๆ กว่าแบบสะท้อนแสง เนื่องจากมีการสะท้อนแสงกันภายในตัวกล้องที่ซับซ้อนกว่า
  • ให้คุณภาพของภาพสูงที่สุด ภาพสว่าง และคมชัดกว่าแบบสะท้อนแสงปกติ จึงทำให้มีราคาสูงที่สุด
  • Schmidt–Cassegrain (SCT) : มีแผ่นแก้ไขความคลาดทรงกลม (Corrector Plate) ที่หน้ากล้อง 
    • มีขนาดเล็กและเบากว่า MCT
  • Maksutov–Cassegrain (MCT) : มีเลนส์แก้ไขความคลาดทรงกลม (Meniscus Lens) ที่หน้ากล้อง
    • มีความคลาดสีที่ต่ำกว่า SCT
    • เนื่องจากใช้ Meniscus Lens ซึ่งจะทำให้มีความหนาและหนักมาก ทำให้การผลิตหน้ากล้องใหญ่ๆ จะไม่ค่อยนิยมมากเท่า SCT

6. อุปกรณ์เสริม

ในการเลือกซื้อกล้องดูดาวสักตัว แน่นอนว่านอกจากตัวกล้องแล้ว ยังมีอุปกรณ์เสริมเพื่อการใช้งานอื่นๆ ที่สำคัญอีก เช่น กล้องเล็ง เลนส์ใกล้ตา ฟิลเตอร์เลนส์ ตัวแปลงถ่ายภาพ หรือมอเตอร์ช่วยติดตามดาว ที่จะเป็นตัวช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในการใช้งานกล้องดูดาวให้คุณได้ และอุปกรณ์เสริมที่ขาดไม่ได้ หรือถ้าขาดก็ควรซื้อแยกติดไว้เลยก็คือ กล้องเล็ง เลนส์ใกล้ตา และ Barlow Lens

• กล้องเล็ง (Finder scope) : เป็นอุปกรณ์ช่วยเล็งที่สำคัญมากสำหรับมือใหม่ มีกำลังขยายต่ำ จึงให้มุมมองภาพที่กว้าง และมีจุดศูนย์เล็งที่สามารถปรับตำแหน่งได้ ใช้สำหรับเล็งดาวหรือวัตถุที่ต้องการได้อย่างรวดเร็วและแม่นยำกว่าการเล็งดาวด้วยตาเปล่ามาก โดยในการใช้งาน จะต้องมีการปรับศูนย์เล็งของกล้องเล็ง ให้ตรงกับกล้องดูดาวก่อน และหลังจากปรับศูนย์เล็งเรียบร้อยแล้ว การส่องดาวก็จะเป็นเรื่องที่ง่ายขึ้นมาก แม้ว่าคุณจะยังเป็นมือใหม่ก็ตาม ดังนั้น จึงควรเลือกกล้องดูดาวที่มีกล้องเล็งมาให้ด้วย จะดีที่สุด
• เลนส์ใกล้ตา (Eyepiece) : เป็นเลนส์ที่ใช้ในการขยายภาพ มีหลากหลายขนาดให้เลือกใช้ และโดยปกติแล้ว ตัวกล้องดูดาวจะแถมเลนส์ใกล้ตามาให้ประมาณ 2 - 3 ขนาด เพื่อให้สามารถใช้งานกล้องดูดาวได้เลย โดยที่ไม่ต้องไปซื้อเลนส์เพิ่ม แต่จุดที่ต้องดูก็คือ เลนส์ใกล้ตาที่แถมมาให้นั้น เพียงพอต่อการใช้งาน หรือ ทำให้ได้กำลังขยายมากเท่าที่ต้องการหรือไม่ 
  • สูตร : กำลังขยาย = ความยาวโฟกัสหน้าเลนส์ หารด้วย ความยาวโฟกัสเลนส์ใกล้ตา
  • เช่น กล้องดูดาวที่มีความยาวโฟกัส 900 mm และหน้าเลนส์ 80 mm กำลังขยายที่สามารถทำได้อยู่ที่ 155 - 189 เท่า ก็ต้องมาดูว่าเลนส์ใกล้ตาที่แถมมาให้เพียงพอหรือไม่ ต้องซื้อเลนส์เพิ่ม เพื่อให้ได้กำลังขยายที่ต้องการมั้ย
• เลนส์ขยาย Barlow Lens : เป็นเลนส์ที่ช่วยเพิ่มความยาวโฟกัสให้กับกล้องดูดาว ทำให้ไม่ต้องใช้เลนส์ใกล้ตาที่มีความยาวโฟกัสที่สั้นมากๆ ได้ โดย Barlow Lens จะบอกคุณสมบัติโดยตรงเลยว่าช่วยเพิ่มกำลังขยายขึ้นกี่เท่าจากการใช้งานระหว่างกล้องดูดาวกับเลนส์ใกล้ตา มีตั้งแต่ 1.5x ไปจนถึง 5x
  • เช่น กล้องดูดาวที่มีความยาวโฟกัส 900 mm และหน้าเลนส์ 80 mm ใช้ร่วมกับเลนส์ใกล้ตา 10 mm จะได้กำลังขยาย 90 เท่า แต่ถ้าใช้ Barlow Lens 2x เสริมเข้าไปอีก ก็จะได้กำลังขยายถึง 180 เท่า

7. ประเภทฐานเมาท์

ฐานเมาท์และขาตั้งกล้องดูดาว เป็นอุปกรณ์สำคัญที่ช่วยรองรับน้ำหนักกล้องดูดาว และช่วยให้ผู้ใช้สามารถควบคุมทิศทางจนกระทั่งสามารถเล็งกล้องไปยังวัตถุบนท้องฟ้าที่ต้องการได้ โดยฐานเมาท์จะมีหลักๆ อยู่ 3 ประเภท และแต่ละประเภท ก็มีคุณสมบัติและการใช้งานที่แตกต่างกันไป

• ฐานเมาท์แบบอัลตาซิมุท (Alt-azimuth Mount) : เรียกอีกชื่อว่าฐานตั้งระบบขอบฟ้า เป็นฐานเมาท์ที่ไม่ซับซ้อน น้ำหนักเบา และใช้งานง่ายที่สุด สามารถปรับทิศทางกล้องได้อย่างรวดเร็ว โดยจะมี 2 แกนบังคับที่หมุนไปตามระบบพิกัดขอบฟ้า ดังนี้
  • แกน Altitude (Alt) : ใช้ปรับมุมเงย ขึ้น-ลง
  • แกน Azimuth (Az) : ใช้ปรับมุมทิศ ซ้าย-ขวา
  • เหมาะสำหรับมือใหม่ที่ใช้งานกล้องดูดาวทั่วไป กำลังขยายไม่สูง
  • ไม่เหมาะที่จะติดตามการเคลื่อนที่ของวัตถุนานๆ โดยเฉพาะถ้าส่องด้วยกำลังขยายสูงๆ
  • ถ้าส่องด้วยกำลังขยายสูงๆ ดาวจะเคลื่อนออกจากหน้ากล้องไวมาก การควบคุมกล้องให้เคลื่อนตามดาวจะทำได้ยาก เนื่องจากต้องปรับทั้ง 2 แกนควบคู่กันไป

• ฐานเมาท์แบบอิเควทอเรียล (Equatorial Mount) : เรียกอีกชื่อว่าฐานตั้งระบบศูนย์สูตร เป็นฐานเมาท์ที่มีการใช้งานซับซ้อน โดยจะมีแกนหลักอยู่ 2 แกน ที่จะหมุนไปตามระบบพิกัดศูนย์สูตร และมีอีก 1 แกน สำหรับปรับค่าละติจูด
  • แกน Right Ascension (RA) : ใช้บอกตำแหน่งของดาวในแนวตะวันออก-ตก คล้ายกับเส้นลองจิจูดบนโลก และเป็นแกนที่ชี้ไปที่ขั้วฟ้าเหนือ (หรือขั้วฟ้าใต้ในซีกโลกใต้) ทำให้กล้องสามารถหมุนด้วยแกนเดียวกันกับที่โลกหมุนรอบตัวเอง ช่วยในการติดตามดาวที่เคลื่อนที่บนท้องฟ้าได้อย่างแม่นยำ
  • แกน Declination (Dec) : ใช้ปรับมุมเงยของกล้องดูดาว ช่วยบอกตำแหน่งของดาวในแนวเหนือ-ใต้ ทำให้สามารถเล็งไปยังวัตถุที่อยู่สูงหรือต่ำบนท้องฟ้าได้
  • Altitude / Latitude Scale : เป็นแกนบอกองศา ที่เราจะต้องปรับหรือหมุน Screw เพื่อกำหนดตำแหน่งของเราบนโลก หรือก็คือ กำหนดค่าละติจูดของตำแหน่งที่เรากำลังยืนส่องดาวอยู่ เพื่อให้กล้องดูดาวชี้ไปที่แกนขั้วโลก (Polar Axis) ได้อย่างแม่นยำ
  • ช่วยให้สามารถค้นหาและติดตามการเคลื่อนที่ของดาวบนท้องฟ้าได้อย่างแม่นยำ (ขึ้นอยู่กับความชำนาญด้วย)
  • การติดตามการเคลื่อนที่ของดาวด้วยแกน RA เพียงแกนเดียว ทำให้เหมาะกับการถ่ายภาพทางดาราศาสตร์
  • เหมาะสำหรับการดูดาวเคราะห์ และวัตถุท้องฟ้าอื่นๆที่อยู่ลึกออกไปในห้วงอวกาศที่ตาเปล่ามองเห็นได้ยาก
  • เนื่องจากมีการใช้งานที่ซับซ้อน จึงต้องมีการปรับ ตั้งค่าการใช้งาน และต้องฝึกทำให้ชำนาญอยู่เสมอ

• ฐานเมาท์แบบดอปโซเนียน (Dobsonian Mount) : เป็นฐานเมาท์ที่มักใช้กับกล้องดูดาวแบบสะท้อนแสงขนาดใหญ่ มีระบบการใช้งานที่เหมือนกับ Altazimuth Mount คือจะมีแกน Altitude ปรับขึ้น-ลง และแกน Azimuth ปรับซ้าย-ขวา
  • เหมาะสำหรับมือใหม่ ที่ต้องการใช้งานกล้องดูดาวที่มีขนาดหน้าเลนส์ใหญ่
  • ไม่เหมาะที่จะติดตามการเคลื่อนที่ของวัตถุนานๆ เช่นกัน เนื่องจากต้องใช้ถึง 2 แกนพร้อมกันเพื่อติดตาม